NATURA 2000 a turystyka - PORTAL INFORMACYJNO - EDUKACYJNY


obrazek
INSTYTUT NA RZECZ EKOROZWOJU


 

Dolna Wisłoka z dopływami

Powierzchnia : 453.7 ha
Kod obszaru : PLH18_47
Forma ochrony w ramach sieci Natura 2000:
specjalny obszar ochrony siedlisk (Dyrektywa Siedliskowa)
Status obszaru :
obszar proponowany przez Rząd RP
Opis :

Obszar obejmuje rzekę Wisłokę na odcinku od ujścia lewostronnego dopływu, potoku Chotowskiego w m. Chotowa do ujścia lewostronnego dopływu, cieku w miejscowości Grabiny - Dębica oraz od ujścia rzeki Wielopolka w m. Pustków do rurociągu przechodzącego nad korytem rzeki w m. Podleszany wraz z dopływami:

  • Chotowski od jazu w m. Żdżary do ujścia w m. Chotowa - Parkosz,
  • Grabinka (Czarna) od ujścia prawostronnego dopływu w m. Jodłówka -Wałki (granica województwa) do ujścia w m. Zawierzbie
  • Dębica, Wielopolka i Brzezinka, Wielopolka od ujścia lewostronnego dopływu potoku Brzezinka do mostu drogowego w m. Glinik oraz potok Brzezinka od mostu drogowego na trasie Wielopole Skrzyńskie - Brzeziny do ujścia, Tuszymka od mostu na trasie Czarna Sędziszowska - Kolbuszowa do ujścia w m. Tuszyma, Ruda od jazu w m. Dobrynin do ujścia w m. Rzemień, Stary Breń od mostu w m. Gawłuszowice do ujścia.

Pozostałe dopływy jak potok Jodłówka, Dulcza i Ostra ze względu na znaczne przekształcenia koryt i zanieczyszczenia wód nie są włączone do obszaru.
Rzeka Wisłoka (długość 163,6 km i powierzchni zlewni 4110,2 km2) jest prawobrzeżnym dopływem Wisły. Swoje źródło ma na terenie województwa małopolskiego około 600 m n.p.m., na południowym stoku Dębiego Wierchu oraz między Popowymi Wierchami a Kamiennym Wierchem. Wisłoka płynie z Beskidu Niskiego przez Pogórze Jasielskie, Kotlinę Jasielsko-Krośnieńską i przez Pogórza: Strzyżowskie oraz Ciężkowickie do Kotliny Sandomierskiej. Do doliny Wisły rzeka wpływa poniżej Mielca. Uchodzi do Wisły w rejonie Gawłuszowic.
Górna część zlewni Wisłoki to górzyste tereny leśne. Na obszarze Kotliny Jasielsko-Krośnieńskiej i w dalszym biegu rzeka płynie między polami uprawnymi i łąkami oraz przez tereny zabudowy mieszkaniowej. W dolnym biegu koryto rzeki jest obwałowane.
Dolina rzeki jest płaska i bardzo rozległa. Dopływy mają charakter rzek krainy lipienia (brzany). Szerokość koryt rzek i potoków jest bardzo różna. Głębokość jest również zmienna i zależna od wielkości rzeki. Brzegi cieków są gęsto porośnięte drzewami i krzewami. Dno rzeki Wisłoki jest głównie piaszczysto - żwirowe, a miejscami kamieniste z nielicznymi ukośnie do prądu występującymi naturalnymi progami z piaskowca. Czasem można spotkać pojedyncze głazy narzutowe, zwalone pnie drzew.
Pod względem przyrodniczym Wisłoka jest ważnym korytarzem ekologicznym łączącym jej dopływy i rzekę Wisłę.
W Wisłoce w latach 2004 - 2008 stwierdzono występowanie 32 gatunków ryb oraz jeden gatunek minogów.
Dorzecze Wisłoki objęte jest krajowym programem restytucji ryb wędrownych (certy, troci wędrownej, łososia i jesiotra ostronosego) zaś jej dopływy na tym odcinku są wymieniane jako jedne z cieków dorzecza o walorach kwalifikujących je jako potencjalne tarliska anadromicznych ryb wędrownych (potwierdza to obecność form młodocianych łososia) i siedlisko ryb prądolubnych .Dopływy rzeki Wisłoki, które obejmuje opisywany obszar, są w małym stopniu przekształcone. Oprócz wielu ryb można tu spotkać także raka rzecznego (Astacus astacus). Siedliska pozakorytowe są przekształcone w umiarkowanym stopniu. Fragmenty zbliżone do naturalnych zachowały się zwłaszcza w dolinach potoków Tuszymka, Brzezinka,Czarna i Chotowski. Przeważają zbiorowiska lasów łęgowych wierzbowych.
Mniejsze powierzchnie zajmują inne zbiorowiska łęgowe. Wąskimi pasami nad dopływami Wisłoki, wraz z łęgami wierzbowymi, występują płaty niżowego łęgu olszowo-jesionowego, wyraźnie podbagnionego, rozwijającego się
na lokalnych wysiękach i w miejscach o utrudnionym odpływie wody. Łęgi w dolinach rzecznych mają podstawowe znaczenie siedliskotwórcze, także jako wyraźna zasłona i izolacja teras zalewowych i brzegów przed bezpośrednim oddziaływaniem antropogenicznym.
W niektórych miejscach, na skraju doliny lub na wysokim brzegu, zwykle na niewielkich powierzchniach znajdują się wilgotniejsze postaci łąk świeżych. Na siedliskach tych prowadzony jest głównie wypas, rzadko gospodarka kośna.
Odrębny, bardzo rzadki typ siedliska stanowią permanentnie inicjalne żwirowiska i kamieniste odsypy tworzące wyraźne wyspy w nurcie Wisłoki oraz plaże. Częściowo zajęte są one płatami wierzb wąskolistnych, ale pojawiają się na nich niewielkie fragmenty nietrwałych zbiorowisk ziołoroślowych i trawiastych.
Na skraju otuliny w potoku Tuszymka, obecne są zbiorowiska z włosienicznikiem wodnym (Batrachium fluitantis), grążelem żółtym(Nuphar lutea), okrężnicą bagienną (Hottonia palustris), żabiściekiem pływającym (Hydrocharis morsus-ranae) i otoczeniem szuwarowym.

Dane zaktualizowano w 2009 r.

Interpretacja turystyczna :

Opisywany obszar jest bardzo rozległy i obejmuje wiele powiatów. Dwa największe miasta to Dębica oraz Mielec. W pobliżu znajduje się także Tarnów. Dojazd jest wygodny. Do tych miejscowości można dojechać drogami krajowymi numer 4 Tarnów- Rzeszów, 385 Mielec-Dębica. We wszystkich wymienionych miejscowościach znajdują się stacje PKP oraz rozbudowana sieć połączeń autobusowych. Bogata i różnorodna jest także baza noclegowa i gastronomiczna. Można także zatrzymać się w licznych gospodarstwach agroturystycznych.

DĘBICA
Turystyka krajoznawcza:

  • Kościół Farny pw. św. Jadwigi w Dębicy (z XV w.)
  • Synagoga Nowomiejska (z drugiej połowy XVIII w.)
  • Kaplica grobowa Raczyńskich (z końca XVIII w.)
  • Plac Gryfitów wraz z Figurą Matki Boskiej Niepokalanej (z początków XIX w.)
  • Dwór na Wolicy (z drugiej połowy XIX w.)
  • Budynek I Liceum Ogólnokształcącego im. Króla Władysława Jagiełły (koniec XIX w./początek XX w.)
  • Kościół klasztorny Sióstr Służebniczek Dębickich pw. Matki Boskiej Anielskiej (wzniesiony w 1932 r. w stylu neorenesansowym). Wewnątrz najcenniejszy jest posąg NMP Niepokalanie Poczętej z początków XX w.
  • Kaplica obok kościoła pw. Matki Boskiej Anielskiej (zbudowana w 1882 r. z fundacji Raczyńskich dla klasztoru s.s. Służebniczek. W latach 1932-54 była kaplicą mszalną i przedpogrzebową. W roku 1934 została przejęta przez władze świeckie. Odzyskana w 1951 roku, a odrestaurowana w 2001 roku)
  • Stary Cmentarz – znajdują się na nim zabytkowe grobowce z XIX oraz XX w.
  • Cmentarz wojskowy założony podczas I wojny światowej
  • Kirkut – jedna z niewielu pamiątek po dębickich Żydach

Turystyka aktywna:

  • zielony – z Dębicy do Jaworza Dolnego, długość 16 km
  • niebieski – z Dębicy do Klonowej Góry – jest to najdłuższy szlak przebiegający przez tereny Nadleśnictwa Dębica ok. 30 km
  • niebieski – (16 km) i żółty (9 km) z Dębicy do Zawad
  • żółty – z Zawady do Ropczyc, długość 14 km.

MIELEC
Turystyka krajoznawcza:

  • Bazylika Mniejsza p.w. św. Mateusza z 1526, z wieżą z końca XVIII w. podwyższoną w 1924; wnętrze kościoła późnobarokowe, w ołtarzu głównym obraz "Ukrzyżowanie" z XVII w.
  • Dworek Oborskich, wzniesiony w XVII w. Obok dworku park z I połowy XIX w.
  • Dom Jadernych – obecnie mieści się w nim muzeum
  • Państwowa Szkoła Muzyczna z Salą Królewską
  • Kościółek św. Marka nad Wisłoką
  • drewniany kościół św. Marka w dzielnicy Rzochów
Zagrozenia :

Główne źródło zagrożenia stanowi:

  • intensywna eksploatacja kruszywa, która powoduje zanikanie kamienistych i żwirowych tarlisk litofilnych gatunków ryb
  • działań antropogenicznych związanych z planami przekształceń koryta, regulacją oraz zabudową poprzeczną dla celów energetycznych.
  • usuwanie roślinności oraz wycinanie rosnących nad ciekami drzew, co drastycznie pogarsza warunki dla występującej fauny, zwłaszcza w okresach zwiększonego nasłonecznienia i niskich przepływów wód
Siedliska
nizinne i podgórskie rzeki ze zbiorowiskami włosieniczników Ranunculion fluitantis,
ziołorośla górskie (Adenostylion alliariae) i ziołorośla nadrzeczne (Convolvuletalia sepium),
niżowe i górskie świeże łąki użytkowane ekstensywnie (Arrhenatherion elatioris),
grąd środkowoeuropejski i subkontynentalny (Galio-Carpinetum, Tilio-Carpinetum),
łęgi wierzbowe, topolowe, olszowe i jesionowe (Salicetum albo-fragilis, Populetum albae, Alnenion glutinoso-incanae, olsy żródliskowe)*,
Ważne dla Europy gatunki zwierząt (z Zał. II Dyr. siedliskawej i z Zał. I Dyr. Ptasiej, w tym gatunki priorytetowe):
błotniak stawowy     [ptak ]
bocian biały      [ptak ]
bocian czarny      [ptak ]
boleń     [ryba ]
bóbr europejski     [ssak]
derkacz     [ptak ]
dzięcioł czarny     [ptak ]
głowacz białopłetwy     [ryba ]
koza     [ryba ]
kumak nizinny     [płaz ]
łosoś atlantycki      [ryba ]
minóg strumieniowy     [ryba ]
piskorz     [ryba ]
puszczyk uralski     [ptak ]
różanka     [ryba ]
skójka gruboskorupowa     [bezkręgowiec ]
traszka grzebieniasta     [płaz ]
wydra     [ssak]
zimorodek     [ptak ]
Obszar biogeograficzny : kontynentalny
Instytucje, w których można uzyskać informacje o obszarze::

Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Rzeszowie
ul. Józefa Piłsudskiego 38, 35-001 Rzeszów
tel. (17) 785 00 44 fax (17) 852 11 09
e-mail: sekretariat.rzeszow@rdos.gov.pl, http://rzeszow.rdos.gov.pl/



GMINY
Gawłuszowice,
Mielec,
Dębica,
Przecław,
Czarna,
Żyraków,
Ropczyce,
Sędziszów Małopolski,
Wielopole Skrzyńskie,
Ostrów,