NATURA 2000 a turystyka - PORTAL INFORMACYJNO - EDUKACYJNY


obrazek
INSTYTUT NA RZECZ EKOROZWOJU


 

Uroczyska Pojezierza Kaszubskiego

Powierzchnia : 3922.3 ha
Kod obszaru : PLH22_50
Forma ochrony w ramach sieci Natura 2000:
specjalny obszar ochrony siedlisk (Dyrektywa Siedliskowa)
Status obszaru :
obszar proponowany przez Rząd RP
Opis :

Ostoja położona jest w centralnej, najwyższej części Pojezierza Kaszubskiego, o typowej młodoglacjalnej rzeźbie terenu. Obejmuje zespół rozległych form dolinnych, zwanych rynnami polodowcowymi, wraz z jeziorami wypełniającymi ich najgłębsze miejsca oraz fragmenty wysoczyzn (morena czołowa, morena denna), przyległymi do rynien. Rejon ostoi jest najwyżej wyniesionym obszarem w całym pasie Pojezierza Pomorskiego oraz w całej Polsce niżowej. Najwyższe są tzw. Wzgórza Szymbarskie, gdzie "szczyt" Wieżyca (najwyższy na całym niżu środkowoeuropejskim) dochodzi do wysokości 328,6 m.npm. Z racji sąsiedztwa najwyższych wyniesień pojeziernych i głęboko wciętych rynien polodowcowych, mamy tu do czynienia z bardzo dużymi, jak na warunki nizinne, deniwelacjami dochodącymi do 160 metrów i mocno zróżnicowaną rzeźbą terenu.
Najbardziej charakterystyczną cechą omawianego obszaru jest "łańcuch" jezior rynnowych o różnej wielkości. Są to jeziora: Kłodno, Małe Brodno, Wielkie Brodno, Ostrzyckie, Patulskie, Dąbrowskie, Lubowisko i Stężyckie oraz Bukrzyno Duże i Bukrzyno Małe. Wszystkie te jeziora (wraz z Jeziorami Raduńskimi, które znajdują się aktualnie poza obszarem) są połączone ciekami i tworzą charakterystyczne ciągi o układzie kaskadowym. Odwadniane są przez wypływającą z Jeziora Ostrzyckiego Radunię i stanowią jej rejon źródłowy. Poza wielkimi jeziorami zajmującymi dna rynien polodowcowych, licznie występują również niewielkie, często bezodpływowe jeziorka tzw. oczka wytopiskowe.
Szczególną cechą obszaru jest duże zróżnicowanie warunków siedliskowych, duży stopień różnorodności biocenotycznej (bogaty inwentarz zbiorowisk roślinnych) oraz różnorodności gatunkowej (dotyczy to zarówno flory naczyniowej, mszaków, jak i różnych grup zwierząt - ptaków, płazów i gadów oraz ssaków). Stwierdzono występowanie 18 typów siedlisk wymienionych w załączniki I Dyrektywy siedliskoweh, w tym cztery priorytetowe; te jednak małopowierzchniowe. Większość z tych siedlisk jest w dobrym stanie zachowania. Szczególnie wartościowymi siedliskami są torfowiska zasadowe, buczyna storczykowa, torfowiska wysokie żywe, torfowiska przejściowe i trzęsawiska, które są ostojami dla szczególnie zagrożonej flory naczyniowej i mchów. Torfowiskom zasadowym towarzyszą wyjątkowo dobrze zachowane zbiorowiska łąk wilgotnych oraz ziołorośla i szuwary (często w postaciach źródliskowych). Obszar wyróżnia również obecność buczyn.
Występują tu także dwa gatunki roślin naczyniowych z zał. II Dyrektywy Siedliskowej - obuwik i lipiennik. Ostoja jest ważnym miejscem dla ochrony zasobów tych gatunków, w szczególności dla ochrony obuwika, który na Pojezierzu występuje zaledwie na kilku stanowiskach.
Stwierdzono także cztery gatunki zwierząt kręgowych z załącznika II Dyrektywy Siedliskowej (wydrę, strzeblę błotną, trzaszkę grzebieniastą, kozę). Niezaprzeczalnym walorem jest obecność strzebli błotnej. W obecnych granicach populacja gatunku jest bogata, choć występuje zaledwie na kilku stanowiskach. Trzeba mieć jednak na uwadze fakt, że na terenach przyległych istnieje bardzo duża ilość niewielkich oczek wodnych, w których występuje strzebla błotna (i jest liczna). Ostoja ta może mieć kluczowe znaczenie dla ochrony tego gatunku unikatowego na terenie naszego kraju.
Pod względem florystycznym i fitocenotycznym szczególnie cenne są przesmyki między jeziorami, obszary występowania kredy jeziornej w podłożu, podstokowe wysięki wód, obniżenia wytopiskowe.
Niewątpliwym walorem ostoi jest występowanie bardzo bogatej awifauny, zarówno wodno-błotnej oraz leśnej. Szczególnie ptaki z pierwszej wymienionej grupy są bogato reprezentowane przez liczne populacje gatunków rzadkie gatunki w skali kraju i regionu. Rozległe zbiorniki wodne stanowią doskonałe miejsce do gniazdowania oraz odpoczynku (duże koncentracje w miesiącach zimowych, gdy brak jest lodu).

Dane zaktualizowano w 2009 r.

Interpretacja turystyczna :

Obszar ten posiada wybitne walory krajobrazowe: zespół największych na Pojezierzu Kaszubskim rynien subglacjalnych, wypełnionych licznymi jeziorami, wyjątkowo duże deniwelacje terenu, urozmaicona rzeźba z najwyższym na niżu środkowoeuropejskim wzniesieniem Wieżycy, rzeka Radunia - wykorzystująca w swym biegu rynny polodowcowe; zróżnicowana roślinność. Całą gamę form rzeźby terenu, charakterystycznych dla obszarów młodoglacjalnych można obserwować z licznych punktów widokowych, z których najważniejsze znajdują się na górze Wieżyca i na Złotej Górze koło Brodnicy Górne,.
Cały rejon jest obszarem typowo turystycznym, zatem turysta bez problemu znaleźć może zarówno nocleg jak i placówki gastronomiczne. Do południowej części ostoi możliwy jest dojazd koleją (trasa Gdynia Główna – Kościerzyna).
Największą bazę noclegowo-turystyczną oferują Kartuzy. Kartuzy znajdują się w samym centrum Kaszub. Kartuzy to miasto pięciu jezior, położone zaledwie 32 km na południowy zachód od Gdańska. Niewątpliwym atutem miasta jest bliskość Portu Lotniczego im. Lecha Wałęsy w Gdańsku Rębie-chowie. Kartuzy są chyba jedynym miastem w Polsce, do którego z każdej strony wjeżdża się przez pięknie zachowane lasy, dlatego ziemia kartuska jest rajem dla ludzi spragnionych kontaktu z przyrodą. Składniki polodowcowego krajobrazu, który tworzą pagórki i wzgórza porośnięte lasami mieszanymi, połyskujące w słońcu jeziora, przecinające łąki, potoki i rzeki, nadają tej części Kaszub niepowtarzalny urok. Turysta znaleźć może tutaj kąpielisko gminne, liczne szlaki turystyczne: piesze i rowerowe, rezerwaty przyrody oraz zabytki m. in. XIV wieczna kolegiata kartuska. Warto odwiedzić Muzeum Kaszubskie im. Franciszka Tredera w Kartuzach z bogatymi zbiorami m.in. etnograficznymi. Jest to także obszar o dużych wartościach kulturowych – cały region słynie z żywego folkloru, zachowania odrębnego języka i innych tradycji kaszubskich. Pracownicy Muzeum Kaszubskiego w Kartuzach udzielą potrzebnych informacji turystycznych.
W Kartuzach znajduje się także Centrum informacji turystycznej i Siedziba Dyrekcji Parku Krajobrazowego.
Bliższe informacje o obszarze można uzyskać w Pomorskiej Regionalnej Organizacji Turystycznej, w Gdańsku.
Można również skontaktować się z jedną z Lokalnych Organizacji Turystycznych (w Chojnicach, Gdańsku, Gdyni, Tczewie, Krynicy Morskiej, Kwidzyniu, Łebie, Czarnej Dąbrówce, Szymbarku, Liniewie, Ustce, Człuchowie, Lęborku, Słupsku, Sztumie, Jastarni, Kartuzach, Sopocie, Wejherowie, Bytowie, Sztutowie).
Lokalne Grupy Działania mają swe siedziby w Kartuzach, Starogardzie Gdańskim, Morzeszczynie, Debrznie, Słupsku, Miastku, Chojnicach.

formy ochrony przyrody
Kaszubski Park Krajobrazowy [ park krajobrazowy ],
Ostrzycki Las [ rezerwat przyrody ],
Szczyt Wieżyca [ rezerwat przyrody ],
Obniżenie Chmieleńskie [ zespół przyrodniczo-krajobrazowy ],
Rynna Brodnicko-Kartuska [ zespół przyrodniczo-krajobrazowy ],
Rynna Dąbrowsko-Ostrzycka [ zespół przyrodniczo-krajobrazowy ],
Rynna Raduńska [ zespół przyrodniczo-krajobrazowy ],
Jezioro Lubowisko [ użytek ekologiczny ],
Utopiec [ użytek ekologiczny ],
Zagrozenia :

Główne zagrożenia środowiska przyrodniczego w rejonie ostoi to:

  • bezplanowy rozwój osad i obiektów rekreacyjnych,
  • niekontrolowane rozprzestrzenianie się zabudowy,
  • nasilająca się turystyka, zwłaszcza wypoczynkowa w okresie letnim,
  • zbyt intensywna gospodarka leśna,
  • melioracje osuszające zarówno na łąkach, jak i w lasach,
  • zarzucenie użytkowania kośno-pastwiskowego w terenach intensywnie uwodnionych, z utrudnionym dostępem, przy jednoczesnej
  • intensyfikacji użytkowania w obszarach łatwo-dostępnych,
  • zanieczyszczenie wód powierzchiowych i podziemnych.
Siedliska
wydmy śródlądowe z murawami napiaskowymi,
brzegi lub osuszane dna zbiorników wodnych ze zbiorowiskami z Littorelletea, Isoëto-Nanojuncetea,
starorzecza i naturalne eutroficzne zbiorniki wodne ze zbiorowiskami z Nympheion, Potamion,
naturalne, dystroficzne zbiorniki wodne,
nizinne i podgórskie rzeki ze zbiorowiskami włosieniczników Ranunculion fluitantis,
górskie i niżowe murawy bliźniczkowe (Nardion - płaty bogate florystycznie) * ,
zmiennowilgotne łąki trzęślicowe (Molinion) ,
niżowe i górskie świeże łąki użytkowane ekstensywnie (Arrhenatherion elatioris),
torfowiska przejściowe i trzęsawiska (przeważnie z roślinnością z Scheuchzerio-Caricetea) ,
torfowiska wysokie z roślinnością torfotwórczą (żywe)*,
torfowiska wysokie zdegradowane, lecz zdolne do naturalnej i stymulowanej regeneracji ,
obniżenia na podłożu torfowym z roślinnością ze związku Rhynchosporion,
górskie i nizinne torfowiska zasadowe o charakterze młak, turzycowisk i mechowisk ,
kwaśne buczyny (Luzulo-Fagenion),
żyzne buczyny (Dentario glandulosae-Fagenion, Galio odorati-Fagenion),
ciepłolubne buczyny storczykowe (Cephalanthero-Fagenion),
grąd subatlantycki (Stellario-Carpinetum),
bory i lasy bagienne (Vaccinio uliginosi-Betuletum pubescentis, Vaccinio uliginosi-Pinetum, Pino mugo-Sphagnetum, Sphagno girgensohnii-Piceetum i brzozowo-sosnowe bagienne lasy borealne)*,
łęgi wierzbowe, topolowe, olszowe i jesionowe (Salicetum albo-fragilis, Populetum albae, Alnenion glutinoso-incanae, olsy żródliskowe)*,
Ważne dla Europy gatunki zwierząt (z Zał. II Dyr. siedliskawej i z Zał. I Dyr. Ptasiej, w tym gatunki priorytetowe):
bielik     [ptak ]
błotniak stawowy     [ptak ]
bocian czarny      [ptak ]
dzięcioł czarny     [ptak ]
gąsiorek     [ptak ]
kania ruda      [ptak ]
rybitwa zwyczajna (rzeczna)     [ptak ]
wydra     [ssak]
zimorodek     [ptak ]
żuraw     [ptak ]
Obszar biogeograficzny : kontynentalny
Instytucje, w których można uzyskać informacje o obszarze::

Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Gdańsku, ul. Chmielna 54/57; 80-748 Gdańsk

Pomorska Regionalna Organizacja Turystyczna, ul. Długi Targ 8/10; 80-958 Gdańsk, Tel.: (58) 320 41 39, 323 32 03, 323 32 04, 323 32 05, Fax.: (58) 323 32 03, it@prot.gda.pl; www.prot.gda.pl



GMINY
Chmielno,
Kartuzy,
Somonino,
Stężyca,