NATURA 2000 a turystyka - PORTAL INFORMACYJNO - EDUKACYJNY


obrazek
INSTYTUT NA RZECZ EKOROZWOJU


 

Ostoja Popradzka (dawniej Beskid Sądecki)

Powierzchnia : 57931 ha
Kod obszaru : PLH120019
Forma ochrony w ramach sieci Natura 2000:
specjalny obszar ochrony siedlisk (Dyrektywa Siedliskowa)
Status obszaru :
obszar zatwierdzony Decyzją Komisji Europejskiej
Opis :

Ostoja znajduje się na południu Polski, w Beskidzie Sądeckim. Obszar obejmuje dwa duże pasma górskie - Radziejowej i Jaworzyny Krynickiej w Beskidzie Sądeckim oraz małą grupę górską - Góry Czerchowskie. Najwyższe szczyty górskie pasm Radziejowej i Jaworzyny Krynickiej to Radziejowa (1265 m n.p.m.), Skałka (1168 m n.p.m.) i Jaworzyna (1116 m n.p.m.). Najbardziej wartościowymi przyrodniczo elementami ostoi są dobrze zachowane, duże połacie lasu o naturalnym charakterze, ekstensywnie użytkowane łąki górskie, obszary źródliskowe oraz naturalne doliny dużych rzek górskich. Dzięki zróżnicowaniu wysokości i klimatu wykształcił się tu charakterystyczny piętrowy układ roślinności. Najniżej występuje piętro pogórza, o charakterystycznej mozaice pól, łąk i lasów mieszanych. Powyżej znajduje się piętro regla dolnego, w którym dominują jodłowo-bukowe lasy buczyny karpackiej, poprzecinane polami uprawnymi i pastwiskami. Piętro regla górnego w postaci wysokogórskiego boru świerkowego wykształciło się jedynie na niewielkich powierzchniach Pasma Radziejowej. W dolinach rzek występują lasy liściaste - grądy, łęgi i zarośla wierzbowe. Lasy pokrywają łącznie blisko 80% powierzchni ostoi. Stwierdzono tu w sumie 11 rodzajów siedlisk cennych z europejskiego punktu widzenia. Spośród nich największą powierzchnię zajmują żyzne buczyny (30,1%) i kwaśne buczyny (19,5%). Występuje tu 28 gatunków zwierząt ważnych dla ochrony europejskiej przyrody, z czego 13 gatunków to ptaki. Na terenie ostoi gniazduje powyżej 1% populacji krajowej bociana czarnego i puchacza. Oprócz tego można tu obserwować takie cenne gatunki ptaków jak żuraw, orlik krzykliwy oraz kuraki leśne - cietrzew, głuszec i jarząbek. Obszar stanowi ważną ostoję zwierząt puszczańskich, w tym dużych drapieżników: niedźwiedzia, wilka i rysia. Interesująca jest także fauna owadów z 3 gatunkami ważnymi dla UE: nadobnicą alpejską oraz motylami - czerwończyk nieparek i krasopani hera.
Obszar pokrywa się w dużej mierze z utworzonym w 1987 r. Popradzkim Parkiem Krajobrazowych (o powierzchni 54 392,72 ha). Popradzki Park krajobrazowy utworzony został w celu ochrony Beskidu Sądeckiego. Jest to drugi w Karpatach i jeden z większych parków krajobrazowych w Polsce. Powierzchnia samego parku wynosi 52 tys. ha, a jego otuliny 24 tys. ha. Centralne położenie w parku zajmuje Dolina Popradu dzieląca dwa główne pasma górskie Beskidu Sądeckiego - pasmo Radziejowej i pasmo Jaworzyny Krynickiej. Rzece Poprad Park zawdzięcza swoją nazwę. Ponad 70% powierzchni Parku zajmują lasy. Najwyższe szczyty Beskidu Sądeckiego sięgają 1265 m n.p.m. (Radziejowa), gdzie występują niewielkie połacie lasów regla górnego. Największa część lasów zajmuje tereny pomiędzy ok. 350 a 1000 m n.p.m. i stanowi pozostałość niegdyś bogatej Puszczy Karpackiej. Najcenniejsze drzewostany chronione są przez sieć rezerwatów przyrody, których historia sięga początków XIX wieku. Lasom towarzyszy bogaty świat zwierząt, w tym typowe gatunki puszczańskie: niedźwiedź, ryś, żbik, wilk, kuraki leśne, bocian czarny, puchacz, orzeł przedni i wiele innych. Niewielkie obiekty lub pojedyncze okazy drzew chroni blisko osiemdziesiąt pomników przyrody. Wyjątkowym walorem Parku są zasoby wód mineralnych, których złoża ocenia się na blisko 20% wszystkich zasobów mineralnych Polski.

Dane zaktualizowano w 2009 r.

Interpretacja turystyczna :

Na terenie ostoi i na jej obrzeżach znajduje się kilka znanych miejscowości turystycznych: Krynica, Muszyna, Piwniczna Zdrój, Rytro i Szczawnica. Do miejscowości tych można dojechać autobusami PKS z Nowego Sącza, Krakowa lub Warszawy. Najbliższe stacje PKP znajdują się w Krynicy, Muszynie i Piwnicznej Zdroju. Miejscowości te oferują bardzo różnorodną bazę noclegową począwszy od hoteli, poprzez pensjonaty, sanatoria i ośrodki wypoczynkowe po pokoje gościnne i gospodarstwa agroturystyczne. Na terenie Beskidu Sądeckiego znajduje się również kilka schronisk górskich, bacówek oraz baz namiotowych. Ostoja jest terenem typowo turystyczno - wypoczynkowym. Znajdują się tu znane uzdrowiska słynące z wód mineralnych, czyli szczaw: Krynica, Muszyna, Żegiestów i Piwniczna. W uzdrowiskach tych można podziwiać całe zespoły architektury uzdrowiskowej, zabytkowe wille i piękną zieleń miejską. W miejscowości Rytro warto zobaczyć usytuowane na Wzgórzu Zamkowym ruiny zamku z XIII wieku. Najcenniejszymi zabytkami architektonicznymi Beskidu Sądeckiego są przede wszystkim drewniane cerkwie m.in. cerkiew św. Łukasza w Jastrzębiku, cerkiew św. Michała Archanioła w Dębnem, cerkiew św. Dymitra w Złockiem oraz najstarsza w tym regionie cerkiew z XVII wieku w Powroźniku. Teren ostoi poprzecinany jest wieloma szlakami turystycznym, zarówno pieszymi, jak i do turystyki rowerowej i konnej. Szlaki piesze umożliwiają wejście m.in. na Radziejową, Jaworzynę Krynicką, Złomisty Wierch i Halę Pisaną. W okolicach uzdrowisk wytyczonych jest również wiele szlaków spacerowych pozwalających poznać najciekawsze zakątki tego regionu. Zimą można tu skorzystać z wielu wyciągów narciarskich oraz wypożyczalni sprzętu narciarskiego. Szczególnie dobre warunki czekają na narciarzy w Krynicy, Wierchomli oraz Piwnicznej w kompleksie narciarskim Sucha Dolina. W Piwnicznej Zdroju odbywa się Międzynarodowy Konkurs Poetycki "Sen o Karpatach". Natomiast w Muszynie możemy wziąć udział w organizowanym w sierpniu "święcie Wód Mineralnych" lub odbywającym się w każda niedzielę lipca Festynie nad Popradem. W Szczawnicy również odbywa się wiele imprez kulturalnych m.in. konkurs palm wielkanocnych i konkurs pisanek, "Święto Wód Szczawnickich" oraz Kiermasz Twórczości Ludowej i Nieprofesjonalnej. Dalsze informacje można uzyskać w Centrum Informacji Turystycznej w Muszynie i Krynicy oraz w Informacji Turystycznej w Szczawnicy. Beskid Sądecki jest tradycyjnym terenem wędrówek górskich, które ułatwia bogata sieć szlaków turystycznych i miejsc noclegowych od bacówek po luksusowe obiekty wypoczynkowe. Wysokim walorom przyrodniczym odpowiada wielka różnorodność i bogactwo kulturowe, a piękne połemkowskie cerkwie są znaną atrakcją turystyczną.

formy ochrony przyrody
Popradzki Park Krajobrazowy [ park krajobrazowy ],
Las Lipowy Obrożyska [ rezerwat przyrody ],
Okopy Konfederackie [ rezerwat przyrody ],
Hajnik [ rezerwat przyrody ],
Żebracze [ rezerwat przyrody ],
Wierchomla [ rezerwat przyrody ],
Lembarczek [ rezerwat przyrody ],
Rezerwat w Łosiach im. prof. Mieczysława Czai [ rezerwat przyrody ],
Uhryń [ rezerwat przyrody ],
Łabowiec [ rezerwat przyrody ],
Barnowiec [ rezerwat przyrody ],
Baniska [ rezerwat przyrody ],
Nad Kotelniczym Potokiem [ rezerwat przyrody ],
Pusta Wielka [ rezerwat przyrody ],
Kłodne nad Dunajcem [ rezerwat przyrody ],
Zagrozenia :

Do najważniejszych zagrożeń należą:

  • presja turystyczna - przede wszystkim budowa dużych stacji narciarskich, zajmujących tereny powyżej 800 m n.p.m., sięgających wyższych grzbietów i wzniesień, przecinających korytarze ekologiczne;
  • zalesianie lub procesy naturalnej sukcesji na siedliskach łąkowych, halach i polanach;
  • osuszanie młak.

Ewentualne niezbędne prace z zakresu ochrony przeciwpowodziowej powinny być prowadzone zgodnie z zasadami dobrej praktyki regulacji rzek i potoków górskich.

Siedliska
starorzecza i naturalne eutroficzne zbiorniki wodne ze zbiorowiskami z Nympheion, Potamion,
murawy kserotermiczne (Festuco-Brometea i ciepłolubne murawy z Asplenion septentrionalis-Festucion pallentis) * - priorytetowe są tylko murawy z istotnymi stanowiskami storczyków,
górskie i niżowe murawy bliźniczkowe (Nardion - płaty bogate florystycznie) * ,
ziołorośla górskie (Adenostylion alliariae) i ziołorośla nadrzeczne (Convolvuletalia sepium),
niżowe i górskie świeże łąki użytkowane ekstensywnie (Arrhenatherion elatioris),
górskie łąki konietlicowe użytkowane ekstensywnie (Polygono-Trisetion),
górskie i nizinne torfowiska zasadowe o charakterze młak, turzycowisk i mechowisk ,
jaskinie nieudostępnione do zwiedzania,
kwaśne buczyny (Luzulo-Fagenion),
żyzne buczyny (Dentario glandulosae-Fagenion, Galio odorati-Fagenion),
grąd środkowoeuropejski i subkontynentalny (Galio-Carpinetum, Tilio-Carpinetum),
jaworzyny i lasy klonowo-lipowe na stokach i zboczach (Tilio plathyphyllis-Acerion pseudoplatani)* ,
łęgi wierzbowe, topolowe, olszowe i jesionowe (Salicetum albo-fragilis, Populetum albae, Alnenion glutinoso-incanae, olsy żródliskowe)*,
górskie bory świerkowe (Piceion abietis część - zbiorowiska górskie),
Ważne dla Europy gatunki zwierząt (z Zał. II Dyr. siedliskawej i z Zał. I Dyr. Ptasiej, w tym gatunki priorytetowe):
biegacz urozmaicony     [bezkręgowiec ]
bocian biały      [ptak ]
bocian czarny      [ptak ]
boleń     [ryba ]
bóbr europejski     [ssak]
brzanka     [ryba ]
cietrzew (podgatunek kontynentalny)     [ptak ]
czerwończyk nieparek     [bezkręgowiec ]
derkacz     [ptak ]
dzięcioł czarny     [ptak ]
gąsiorek     [ptak ]
głowacz białopłetwy     [ryba ]
głuszec     [ptak ]
jarząbek      [ptak ]
Krasopani Hera     [bezkręgowiec ]
kumak górski     [płaz ]
lelek     [ptak ]
minóg strumieniowy     [ryba ]
nadobnica alpejska     [bezkręgowiec ]
niedźwiedź brunatny *     [ssak]
nocek Bechsteina     [ssak]
nocek duży     [ssak]
nocek orzęsiony     [ssak]
orlik krzykliwy      [ptak ]
poczwarówka zwężona     [bezkręgowiec ]
podkowiec mały     [ssak]
podróżniczek      [ptak ]
puchacz     [ptak ]
ryś     [ssak]
traszka grzebieniasta     [płaz ]
traszka karpacka     [płaz ]
trzmielojad     [ptak ]
wilk*     [ssak]
wydra     [ssak]
Ważne dla Europy gatunki roślin (z Zał. II Dyr. siedliskawej), w tym gatunki priorytetowe:
bezlist okrywkowy,
Obszar biogeograficzny : alpejski
Instytucje, w których można uzyskać informacje o obszarze::

Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Krakowie
tel. (12) 619 81 20, (12) 619 81 21, fax (12) 619 81 22
e-mail: sekretariat@rdos.krakow.pl, http://krakow.rdos.gov.pl/

Dyrekcja Popradzkiego Parku Krajobrazowego w Starym Sączu
33-340 Stary Sącz, ul. Daszyńskiego 3

Regionalna Dyrekcja Lasów Państwowych w Krakowie
31-159 Kraków, Al. Słowackiego 17a

Nadleśnictwo Stary Sącz
33-340 Stary Sącz, ul. Magazynowa 5



GMINY
,
Łącko,
Ochotnica Dolna,
Stary Sącz,
Rytro,
Nawojowa,
Łabowa,
Krościenko nad Dunajcem,
Szczawnica,
Piwniczna-Zdrój,
Muszyna,
Krynica-Zdrój,