NATURA 2000 a turystyka - PORTAL INFORMACYJNO - EDUKACYJNY


obrazek
INSTYTUT NA RZECZ EKOROZWOJU


 

Bunkier w Oliwie

Powierzchnia : 0.1 ha
Kod obszaru : PLH220055
Forma ochrony w ramach sieci Natura 2000:
specjalny obszar ochrony siedlisk (Dyrektywa Siedliskowa)
Status obszaru :
obszar zatwierdzony Decyzją Komisji Europejskiej
Opis :

Obszar ten został włączony do systemu europejskiej sieci ochrony przyrody ze względu na występowanie w tym miejscu nocka dużego, ssaka wymienionego w Załączniku II Dyrektywy Rady 92/43/EWG. Jest to jedno z trzech największych zimowisk nietoperzy na terenie województwa pomorskiego. Oprócz nocka dużego (zimuje tu połowa wszystkich stwierdzonych w Trójmieście osobników), ostoja stanowi siedlisko dla trzech innych krajowych gatunków, takich jak: nocek rudy, nocek Natterera, oraz gacek brunatny. Liczebność osobników wszystkich tych gatunków wynosi około 80 osobników.  Populacja nocka dużego wokół Gdańska tworzy izolowaną wyspę, na północ od granicy zwartego zasięgu tego południowego i termofilnego taksonu.
Nocek duży, to nietoperz należący do rodziny mroczkowatych. Jest jednym z największych nietoperzy występujących w Polsce. Ubarwienie futerka jest na grzbiecie szarobrązowe, na brzuchu zaś białe. Jest to gatunek nietoperza, który stosunkowo łatwo jest odróżnić od innych gatunków: jest on największy, posiada stosunkowo duże uszy, oraz biały brzuch.
Nietoperz ten zamieszkuje rejony skaliste oraz osiedla ludzkie. W Polsce granica zwartego zasięgu przebiega wzdłuż linii Przemyśl-Koszalin. Na północ od tej granicy znane są nieliczne stanowiska, najczęściej są to pojedyncze osobniki (omawiana ostoja stanowi wyjątek).
W okresie letnim (od kwietnia do września), samice grupują się w tak zwanych koloniach rozrodczych. Kolonie takie często zlokalizowane są na strychach (o dużej powierzchni i nieodwiedzanych przez człowieka) domów, zamków i kościołów, sporadycznie kolonię taką spotkać można w jaskiniach lub dużych podziemiach. Jej wielkość zwykle wynosi od kilkudziesięciu do kilkuset samic (liczba samic w największych polskich koloniach osiąga nawet do 2000 osobników płci żeńskiej). Młode pojawiają się najczęściej w czerwcu. Oseski takie rodzą się całkowicie nagie i ślepe, a samodzielność osiągają po 2-3 miesiącach.
Samce mogą przebywać w bardzo różnych miejscach (np. szczelinach pod mostami, różnych podziemiach, sporadycznie w budkach lęgowych).
Zimę ssaki te spędzają w jaskiniach oraz dużych sztucznych podziemiach (forty, sztolnie). Sporadycznie miejscami zimowania są małe obiekty, tj. studnie czy małe piwnice. Pojedyncze osobniki (najczęściej samce) przebywają tutaj w okresie wiosennym i letnim, jednak aby zapaść w stan hibernacji pojawiają się (pojedynczo lub gromadnie) dopiero w październiku. Zimowanie trwa do końca marca lub początku kwietnia. Jest to gatunek wykonujący średniodystansowe wędrówki pomiędzy kwaterami letnimi i zimowymi (największy udokumentowany przelot wynosi 253 km).
Nocki duże, w odróżnieniu od innych nietoperzy, nie są ukryte w szczelinach, ale wiszą na ścianach kryjówki.
Gatunek tego ssaka prowadzi nocny tryb życia. W okresie, gdy nie zapada w stan hibernacji, wylatuje na łowy dość późno po zachodzie słońca. Głównym pożywieniem tych ssaków są drobne bezkręgowce (chrabąszcze, biegacze, komarnice, większe ćmy i motyle, pluskwiaki, błonkówki i pająki). Sposób polowania jest nieco odmienny niż pozostałych gatunków nietoperzy – nocki duże chwytają większość swoich ofiar nie w locie, lecz na ziemi. Często żerowiskiem są obrzeża lasów, rzadziej polują na otwartych przestrzeniach.
Udokumentowany, najstarszy osobnik tego gatunku żył 12 lat i 8 miesięcy.
Gatunek ten chroniony jest zarówno prawem krajowym jak i konwencjami międzynarodowymi: Konwencją Berneńską, Bońską, Dyrektywą Siedliskową. Umieszczony został on ponadto w czerwonej księdze zwierząt, jako gatunek o statusie zagrożony oraz na czerwonej liście IUCN – kat. VU (ang. vulnerable – narażony).

Dane zaktualizowano w 2009 r.

Interpretacja turystyczna :

Główny element ostoi stanowi betonowy bunkier przeciwlotniczy pochodzący z II połowy XX w. Obiekt położony jest wśród zabudowy willowej Starej Oliwy,  w sąsiedztwie lasów Trójmiejskiego Parku Krajobrazowego (50 metrów od jego granic). Jest to długi, betonowy korytarz z dwoma wejściami zamkniętymi stalowymi drzwiami. Korytarz ten został wzniesiony jako schron przeciwlotniczy Obrony Cywilnej. Zimowisko to odkryto stosunkowo późno (1996 rok), mimo że znajduje się tuż przy ulicy,  w gęsto zamieszkanej części miasta. Brak tu głębokich szczelin, czy niedostępnych dla oczu obserwatora przewodów wentylacyjnych, dlatego niemal wszystkie nietoperze są tu doskonale widoczne, uczepione jasnych ścian korytarza. Od 2001 r. schron jest objęty ochroną prawną jako tzw. użytek ekologiczny. Drzwi zostały zabezpieczone kłódką. Klucz do niej znajduje się w posiadaniu Akademickiego Koła Chiropterologicznego Polskiego Towarzystwa Ochrony Przyrody "Salamandra".
Obszar stanowią tereny luźno zabudowane w 99 % oraz w 1% lasy mieszane. Ze względu na fakt, iż obszar ten znajduje się na terenie Gdańska, do ostoi istnieje dogodny dojazd praktycznie wszystkimi środkami lokomocji. Miasto dysponuje również dogodną bazą noclegową.
Sam obszar w pobliżu ostoi (Trójmiejski Park Krajobrazowy) wyróżnia unikatowa polodowcowa rzeźba terenu i bogactwo szaty roślinnej. Gęsta sieć dolin strefy krawędziowej w połączeniu z rozległymi kompleksami lasów bukowych i mieszanych utworzyły niepowtarzalny krajobraz  – stanowiąc ważne zaplecze dla turystyki i rekreacji. Wędrując po Trójmiejskim Parku Krajobrazowym warto korzystać ze znakowanych szlaków turystyki pieszej oraz innych szlaków turystyki kwalifikowanej jak: trasy rowerowe, narciarstwa biegowego, jazdy konnej oraz ścieżki dydaktyczne. W pobliżu ostoi znajduje się znakowany szlak turystyki pieszej - Trójmiejski (żółty) Gdańsk-Gdynia.

formy ochrony przyrody
Schron w Oliwie [ użytek ekologiczny ],
Zagrozenia :

Zagrożeniem dla zachowania ostoi jest wszelka działalność człowieka związana z zakłócaniem snu zimujących nietoperzy przez częste włamania do zamkniętego obiektu oraz wandalizm.

Ważne dla Europy gatunki zwierząt (z Zał. II Dyr. siedliskawej i z Zał. I Dyr. Ptasiej, w tym gatunki priorytetowe):
nocek duży     [ssak]
Obszar biogeograficzny : kontynentalny
Instytucje, w których można uzyskać informacje o obszarze::

Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Gdańsku, ul. Chmielna 54/57; 80-748 Gdańsk
Pomorska Regionalna Organizacja Turystyczna, ul. Długi Targ 8/10; 80-958 Gdańsk
Tel.: (58) 320 41 39, 323 32 03, 323 32 04, 323 32 05, Fax.: (58) 323 32 03, it@prot.gda.pl; www.prot.gda.pl
Regionalna Dyrekcja Lasów Państwowych w Gdańsku, Nadleśnictwo Gdańsk
Urząd Miasta Gdańsk
Polskie Towarzystwo Ochrony Przyrody Salamandra, Poznań, http://www.salamandra.org.pl/



GMINY
Gdańsk,