NATURA 2000 a turystyka - PORTAL INFORMACYJNO - EDUKACYJNY


obrazek
INSTYTUT NA RZECZ EKOROZWOJU


 

Bieszczady

Powierzchnia : 111519.5 ha
Kod obszaru : PLC180001
Forma ochrony w ramach sieci Natura 2000:
oso + soo (na mocy obu dyrektyw)
Status obszaru :
obszar wyznaczony [Rozporządzeniem Ministra Środowiska]
Propozycje zmian :
Obszar wyznaczony Rozporządzeniem Ministra Środowiska jako obszar specjalnej ochrony ptaków oraz zatwierdzony Decyzją Komisji Europejskiej jako specjalny obszar ochrony siedlisk - ta sama powierzchnia, ten sam kod obszaru.
Opis :

Ostoja znajduje się w południowo - wschodniej Polsce i obejmuje obszar Bieszczad Zachodnich. Leży na wysokości 710 – 1346 m npm. Długie grzbiety górskie ciągną się równolegle do siebie z północnego zachodu na południowy wschód. Grzbiety te porozcinane są licznymi dolinami rzek i potoków. Różnice wysokości pomiędzy dnem dolin a szczytami wahają się od 300 do 600 m. Najwyższe szczyty Bieszczad to Tarnica (1346 m n.p.m.), Halicz (1333 m n.p.m.) i Krzemień (1335 m n.p.m.). Szczytowe partie gór (powyżej 1150 m n.p.m. m.in. na Połoninie Wetlińskiej i Caryńskiej) porośnięte są unikatowymi w Polsce połoninami, z łanami śmiałka darniowego i borówczyskami. Poniżej połonin rozciągają się lasy reglowe.
Na terenie ostoi stwierdzono występowanie 23 typów siedlisk cennych dla ochrony przyrody w UE wśród nich endemiczne. Największą powierzchnię zajmują żyzne buczyny (50%), kwaśne buczyny (10%) oraz jaworzyny i łąki użytkowane ekstensywnie (10%) i unikatowe w Polsce zbiorowiska połonin.
Bogata flora roślin naczyniowych (1100 gatunków) również charakteryzuje się (7) endemitami wschodniokarpackimi. Występuje tu najliczniejsza populacja dzwonka piłkowanego i tocji karpackiej w Polsce. Stwierdzono tu też występowanie rzepika szczeciniastego, choć są to prawdopodobnie stanowiska pochodzenia antropogenicznego. Wyjątkowo bogata bryoflora (ok. 1000 gatunków mchów). Łącznie stwierdzono tu stanowiska 29 gatunków (w tym 5 priorytetowych) z Załącznika II Dyrektywy Siedliskowej.
Bieszczady są ostoją ptasią o randze europejskiej, która jest częścią polsko-ukraińsko-słowackiego Rezerwatu Biosfery "Karpaty Wschodnie". Gniazduje tu ok. 150 gatunków ptaków, w tym co najmniej 38 gatunków z Załącznika I Dyrektywy Ptasiej i 13 gatunków z Polskiej Czerwonej Księgi (PCK). Są to: bocian czarny, dzierzba czarnoczelna (PCK), dzięcioł białogrzbiety (PCK), muchołówka białoszyja, orlik krzykliwy (PCK), orzeł przedni (PCK), puchacz (PCK), trzmielojad, dzięcioł trójpalczasty (PCK), dzięcioł zielonosiwy, gadożer (PCK), głuszec (PCK), orzełek włochaty (PCK), puszczyk uralski (PCK), sóweczka (PCK), włochatka (PCK), płochacz halny (PCK); w stosunkowo wysokim zagęszczeniu występują: bocian biały i derkacz.
Bieszczady to jedna z najcenniejszych w Europie ostoi fauny puszcz ze wszystkimi wielkimi drapieżnikami (niedźwiedź, wilk, ryś). Występują tu bardzo silne populacje wydry, węża Eskulapa, traszki karpackiej (endemit karpacki) oraz wolnożyjące żubry (jedna z 5 populacji w Polsce). W Bieszczadach występuje około 700 gatunków wodnych i około 300 gatunków ziemnowodnych. Wśród nich 24 to endemity karpackie.

Dane zaktualizowano w 2009 roku.

Interpretacja turystyczna :

Wybierając się w Bieszczady należy najpierw dotrzeć do Sanoka, Zagórza lub Ustrzyk Dolnych, a następnie komunikacją PKS do miejscowości położonych w głębi ostoi. Do Sanoka możemy dojechać komunikacją PKS z Warszawy, Rzeszowa i Krakowa. Najbliższe stacje PKP znajdują się w Zagórzu, Lesku i Ustrzykach Dolnych.
Turystyka ekologiczna: O atrakcyjności ostoi stanowią walory przyrodnicze, umożliwiając rozwój ekoturystyki. Najczęściej odwiedzanymi i najpiękniejszymi miejscami w Bieszczadach są Masyw Tarnicy oraz Połoniny Wetlińska i Caryńska. Na terenie Bieszczadzkiego Parku Narodowego wyznaczonych jest również kilka ścieżek przyrodniczych m.in. ścieżka "Połonina Wetlińska" i "W dolinie Górnego Sanu". Warto odwiedzić muzeum przyrodnicze Bieszczadzkiego Parku Narodowego w Ustrzykach Dolnych.
Turystyka krajoznawcza: W północno-wschodniej części Bieszczadów można zobaczyć wiele starych, drewnianych cerkwi m.in. w Chmielu, Równi, Hoszowie, Michniowcu czy Smolniku nad Sanem. Warto również odwiedzić największy w Polsce skansen budownictwa ludowego w Sanoku. Smak prawdziwej bieszczadzkiej przygody oferują rzadziej odwiedzane przez turystów miejsca, takie jak Grób Hrabiny w Siankach, Sine Wiry czy Jeziorka Duszatyńskie. Warto również wybrać się w podróż w czasie leśną kolejką wąskotorową, której stacja początkowa znajduje się w Majdanie koło Cisnej. W okresie zimowym warto zobaczyć Wyścigi Psich Zaprzęgów z Lutowisk do Wołosatego oraz Ogólnopolski Bieszczadzki Rajd Narciarski z Wołosatego do Ustrzyk Górnych. Latem zaś miłośnicy piosenek z Krainy Łagodności nie ominą na pewno Festiwalu Sztuk Różnych "Bieszczadzkie Anioły" w Wetlince Górnej.
Turystyka kwalifikowana: górska piesza, rowerowa, konna, narciarstwo biegowe i zjazdowe.
Teren ostoi poprzecinany jest wieloma szlakami pieszymi i rowerowymi. Wyznaczonych jest tu również kilka szlaków do uprawiania turystyki konnej. W Wołosatem w stadninie koni Bieszczadzkiego Parku Narodowego można dosiąść konia huculskiego. Zimą natomiast można skorzystać z tras narciarskich m.in. z wyciągów w Ustrzykach Dolnych.
Na terenie ostoi i w jej okolicach znajduje się wiele miejscowości turystyczno - wypoczynkowych m.in. Wetlina, Cisna, Ustrzycki Górne i Dolne, Solina i Komańcza. Miejscowości te oferują bardzo bogatą bazę noclegową, począwszy od hoteli, ośrodków wypoczynkowych, poprzez pensjonaty i pokoje gościnne do pól namiotowych. Na terenie ostoi znajduje się również kilka schronisk młodzieżowych m.in. w Wetlinie, Cisnej, Komańczy, na Połoninie Wetlińskiej - "Chatka Puchatka” lub Bacówka "Pod Małą Rawką". Okoliczni gospodarze oferują również pobyt w kwaterach agroturystycznych m.in. w Wetlinie, Cisnej, Smerku, Lutowiskach i Baligrodzie.

formy ochrony przyrody
Bieszczadzki Park Narodowy [ park narodowy ],
Cisy na Górze Jawor [ rezerwat przyrody ],
Gołoborze [ rezerwat przyrody ],
Hulskie im. Stefana Myczkowskiego [ rezerwat przyrody ],
Krywe [ rezerwat przyrody ],
Olszyna Łęgowa w Kalnicy [ rezerwat przyrody ],
Przełom Osławy pod Duszatynem [ rezerwat przyrody ],
Sine Wiry [ rezerwat przyrody ],
Śnieżyca wiosenna w Dwerniczku [ rezerwat przyrody ],
Tarnawa [ rezerwat przyrody ],
Woronikówka [ rezerwat przyrody ],
Zakole [ rezerwat przyrody ],
Zwiezło [ rezerwat przyrody ],
Ciśniańsko-Wetliński Park Krajobrazowy [ park krajobrazowy ],
Park Krajobrazowy Doliny Sanu [ park krajobrazowy ],
Beskidu Niskiego [ obszar chronionego krajobrazu ],
Wschodniobeskidzki Obszar Chronionego Krajobrazu [ obszar chronionego krajobrazu ],
Karpaty Wschodnie [ światowy rezerwat biosfery ],
Zagrozenia :

Główne zagrożenia dla przyrody ostoi stanowią: transgraniczne zanieczyszczenie powietrza, braki w rozwiązaniach gospodarki wodno-ściekowej, eksploatacja surowców mineralnych bez zabezpieczeń i działań rekultywacyjnych; sukcesja naturalna roślinności, powstawanie dzikich wysypisk śmieci, dzika zabudowa korytarzy ekologicznych oraz kłusownictwo.

Siedliska
wysokogórskie borówczyska bażynowe (Empetro-Vaccinietum),
wysokogórskie murawy acidofilne (Juncion trifidi) i bezwapienne wyleżyska śnieżne (Salicion herbaceae),
górskie i niżowe murawy bliźniczkowe (Nardion - płaty bogate florystycznie) * ,
ziołorośla górskie (Adenostylion alliariae) i ziołorośla nadrzeczne (Convolvuletalia sepium),
niżowe i górskie świeże łąki użytkowane ekstensywnie (Arrhenatherion elatioris),
torfowiska wysokie z roślinnością torfotwórczą (żywe)*,
torfowiska przejściowe i trzęsawiska (przeważnie z roślinnością z Scheuchzerio-Caricetea) ,
górskie i nizinne torfowiska zasadowe o charakterze młak, turzycowisk i mechowisk ,
piargi i gołoborza krzemianowe,
ściany skalne i urwiska krzemianowe ze zbiorowiskami z Androsacion vandelii,
kwaśne buczyny (Luzulo-Fagenion),
żyzne buczyny (Dentario glandulosae-Fagenion, Galio odorati-Fagenion),
górskie jaworzyny ziołoroślowe (Aceri-Fagetum),
grąd środkowoeuropejski i subkontynentalny (Galio-Carpinetum, Tilio-Carpinetum),
jaworzyny i lasy klonowo-lipowe na stokach i zboczach (Tilio plathyphyllis-Acerion pseudoplatani)* ,
łęgi wierzbowe, topolowe, olszowe i jesionowe (Salicetum albo-fragilis, Populetum albae, Alnenion glutinoso-incanae, olsy żródliskowe)*,
górskie bory świerkowe (Piceion abietis część - zbiorowiska górskie),
górskie łąki konietlicowe użytkowane ekstensywnie (Polygono-Trisetion),
torfowiska wysokie zdegradowane, lecz zdolne do naturalnej i stymulowanej regeneracji ,
subalpejskie zarośla wierzbowe wierzby lapońskiej lub śląskiej (Salicetum lapponum, Salicetum silesiacae),
środkowoeuropejskie wyżynne piargi i gołoborza krzemianowe,
bory i lasy bagienne (Vaccinio uliginosi-Betuletum pubescentis, Vaccinio uliginosi-Pinetum, Pino mugo-Sphagnetum, Sphagno girgensohnii-Piceetum i brzozowo-sosnowe bagienne lasy borealne)*,
pionierska roślinność na kamieńcach górskich potoków,
Ważne dla Europy gatunki zwierząt (z Zał. II Dyr. siedliskawej i z Zał. I Dyr. Ptasiej, w tym gatunki priorytetowe):
barczatka kataks     [bezkręgowiec ]
biegacz urozmaicony     [bezkręgowiec ]
biegacz Zawadzkiego     [bezkręgowiec ]
błotniak łąkowy     [ptak ]
błotniak zbożowy     [ptak ]
bocian biały      [ptak ]
bocian czarny      [ptak ]
bóbr europejski     [ssak]
brzanka     [ryba ]
Callimorpha quadripunctaria*     [bezkręgowiec ]
czerwończyk nieparek     [bezkręgowiec ]
derkacz     [ptak ]
dzierzba czarnoczelna     [ptak ]
dzięcioł białogrzbiety      [ptak ]
dzięcioł czarny     [ptak ]
dzięcioł średni     [ptak ]
dzięcioł trójpalczasty      [ptak ]
dzięcioł zielonosiwy      [ptak ]
gadożer     [ptak ]
gąsiorek     [ptak ]
głowacz białopłetwy     [ryba ]
głuszec     [ptak ]
jarząbek      [ptak ]
jarzębatka     [ptak ]
jelonek rogacz     [bezkręgowiec ]
kozioróg dębosz     [bezkręgowiec ]
kraska     [ptak ]
kumak górski     [płaz ]
lelek     [ptak ]
lerka     [ptak ]
łęczak     [ptak ]
minóg strumieniowy     [ryba ]
mornel     [ptak ]
muchołówka białoszyja     [ptak ]
muchołówka mała      [ptak ]
nadobnica alpejska     [bezkręgowiec ]
niedźwiedź brunatny *     [ssak]
nocek duży     [ssak]
nocek orzęsiony     [ssak]
orlik krzykliwy      [ptak ]
orzeł przedni     [ptak ]
orzełek włochaty      [ptak ]
podkowiec mały     [ssak]
przeplatka aurinia     [bezkręgowiec ]
puchacz     [ptak ]
puszczyk uralski     [ptak ]
rybitwa czarna      [ptak ]
ryś     [ssak]
skójka gruboskorupowa     [bezkręgowiec ]
sóweczka     [ptak ]
traszka grzebieniasta     [płaz ]
traszka karpacka     [płaz ]
trzmielojad     [ptak ]
wilk*     [ssak]
włochatka     [ptak ]
wydra     [ssak]
zimorodek     [ptak ]
żubr *     [ssak]
żuraw     [ptak ]
Ważne dla Europy gatunki roślin (z Zał. II Dyr. siedliskawej), w tym gatunki priorytetowe:
widłoząb zielony,
sierpowiec błyszczący,
rzepik szczeciniasty ,
tocja karpacka,
dzwonek piłkowany*,
ponikło kraińskie,
Obszar biogeograficzny : alpejski
Instytucje, w których można uzyskać informacje o obszarze::

Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Rzeszowie, 35-959 Rzeszów, ul. Grunwaldzka 15 tel 0-17 867 19 83 http://esp.tbd.rzeszow.pl/rdos-rzeszow/index.jsp
Podkarpacka Regionalna Organizacja Turystyczna, Rzeszów,
www.podkarpackie-turystyka.pl , www.podkarpackie.travel.pl
Lokalna Organizacja Turystyczna ?Bieszczady?, Sanok,
umsanok@ks.onet.pl
Regionalna Dyrekcja Lasów Państwowych w Krośnie
Bieszczadzki Park Narodowy
Bieszczadzkie Centrum Informacji Turystycznej
Sanocko - Bieszczadzkie Centrum Informacji w Sanoku
Instytut Ochrony Przyr. PAN w Krakowie,
Zakład Ornitologii PAN w Gdańsku,
Zarząd Zespołu Karpackich PK w Krośnie,
WZR woj. Podkarpackie,
Departament Ochr. Przyr. MŚ Warszawa
UNEP-GRID W-wa.



GMINY
Czarna,
Lutowiska,
Komańcza,
Zagórz,
Baligród,
Cisna,
Solina,